Stressmanagement: een nieuw talent?

De grootste uitdaging in omgaan met stress is het erkennen van stress en de bijbehorende stressklachten.

De meeste mensen herkennen een stressvolle situatie wel, maar veel van de klachten die met stress gepaard gaan niet. Ze zijn ‘gewoon gespannen of druk”, het is nu eenmaal een drukke periode of er is een ingrijpende gebeurtenis geweest: we wuiven het graag weg. 

Maar ook als je niet van van hier naar daar rent, geen overvolle agenda hebt of simpelweg even ‘niks te klagen hebt’, kun je stressklachten ervaren. Vaak zijn dat die klachten die je niet zo goed kunt verklaren. Wat voel je, waar komt dat vandaan en nog veel belangrijker: hoe leer je ze herkennen? In deze blog leer ik je hoe jij je stressklachten kan herkennen en ontladen.

Wanneer zijn we echt gestrest?

Ik ontmoet dikwijls mensen die futloos zijn, die moeilijker uit bed geraken, waar de zin in leuke activiteiten afneemt, die zichzelf door de dag slepen om dan ‘s avonds uitgeteld in slaap te vallen in de zetel. Wanneer ik hen dan de vraag stel of ze veel stress hebben, antwoorden de meesten dat dat nog wel meevalt.  

Nadat ik hen wat meer inzicht geef over wat stress eigenlijk is en welke effecten dit kan hebben, beginnen ze te beseffen dat ze reeds lang met een veel te hoog stressgehalte te kampen hebben. Maar omdat de symptomen eerst occasioneel komen en stilletjes aan chronisch geworden zijn, zijn ze er geleidelijk gewoon aan geworden. “Je leert er mee leven”. Zonder dat je het beseft worden de symptomen frequenter en vaak ook zwaarder, je hebt te kampen met chronische stress zonder dat je dit in de gaten hebt.

De link met stress wordt meestal niet gezien, aanvaard of beseft. Dit kan jaren aanslepen, maar vroeg of laat zijn de gevolgen heel ingrijpend en is het een langere weg terug om te herstellen. 

Stressmanagement wordt een belangrijke vaardigheid!

Wat? Nog een extra punt op je lijstje van dingen die je moet managen? Ja, – maar eentje die het waard is. Voor je algemene gezondheid nu, maar ook op de lange termijn. Want tijdelijk gestrest zijn, is op zich niet gevaarlijk. Er is zelfs gezonde stress, zoals voor een eerste date of sollicitatie voor een nieuwe job.

Maar wie regelmatig in de stress schiet of langdurig stress ervaart, kan daar verregaande gevolgen van voelen zoals overspannenheid of een burn-out. Stress heeft namelijk ook een echt effect op je hersenen en lichaam en laat chemische sporen na. Tijd om die op te ruimen!

Herken jij deze stress-symptomen?

De situaties die jou stress bezorgen, zullen anders zijn dan voor je vrienden of collega’s.  Wat voor de een heel ingrijpend is, is voor de ander minder heftig. Misschien had je al veel stress en was corona en alles wat daar aan gelinkt wordt extra belastend? Of juist niet, en kon je door corona wat gas terug nemen? Of geef je de spanning die je erdoor ervaart een andere naam?

Het is interessant om even te checken bij jezelf wat deze uitdagende periode bij jou wakker gemaakt heeft. Want hoe jij stress ervaart is eveneens heel persoonlijk.

Naast dat gevoel van altijd ‘aan’ staan en druk zijn, hoe herken je nog dat je de gevolgen van stress ervaart? Stress heeft verschillende uitingsvormen, zowel fysiek, emotioneel als mentaal. 

Onderstaande lijstjes benoemen zeker niet alle  symptomen van stress, maar het is een begin. Herken jij een van de volgende klachten?

Mentale klachten

• Ongeduldig
• Veel vooroordelen 
• Slecht slapen
• Moeite met concentreren
• Rusteloosheid
• Vermoeidheid
• Piekeren

Fysieke klachten

• Hoofdpijn
• Hartkloppingen
• Rugpijn, gespannen schouders
• Maag- en darmklachten
• Verhoogde bloeddruk
• Verlaagd libido
• Huidklachten

Emotionele klachten

• Huilbuien
• Angst- of paniekaanvallen
• Stemmingswisselingen
• Prikkelbaar
• Twijfelen

De meeste mensen weten pas dat ze chronische stress hebben, als ze er de gevolgen van ervaren. Dan heb je dus al die pijntjes of een slecht humeur, en is het veel lastiger om er weer van af te komen.

Proactief: wees voorbereid op stress

Voorkomen is beter dan genezen – maar het is niet per se makkelijker. Het irritante aan stressvolle situaties is juist dat je ze vaak niet ziet aankomen – juist daarom zijn ze zo stressvol. 

Niet iedereen kan zomaar zijn job opzeggen, dat ene project links laten liggen, de kids voor zichzelf laten zorgen of er even tussenuit. Stress kan je niet plannen. Maar je kan wel een plan van actie klaar hebben voor wanneer je merkt dat je gestrest bent, om de gevolgen ervan te verminderen.

Hoe doe je dat? 

Sta regelmatig, maar minimaal twee keer per jaar eens stil bij je situatie: hoe voel je je nu? Hoe gaat het, echt? Dit is de eerste stap om stress te kunnen managen, en om een soort “anti-stresswaarschuwingssysteem” aan te leren. Dat doe je zo.

Stap 1. Je eigen stressoren achterhalen

Soms is het heel voor de hand liggend waar je stress vandaan komt. Soms ook helemaal niet, en is het een oorzaak waar je nooit bij stil hebt gestaan. De oorzaken van stress noemen we stressoren. En die komen in allerlei soorten en maten.

Een net te uitdagende job, relaties die hun ups en downs kennen, financiële omstandigheden, ziekte of verlies van een dierbare: dit zijn allemaal prikkels die stress kunnen creëren. Maar ook werk dat je onvoldoende uitdaagt, verveling, te weinig inspraak en verantwoordelijkheid hebben: het triggert allemaal stress. 

Ook bepaalde karaktereigenschappen kunnen stress veroorzaken

Veel mensen denken onterecht dat stress alleen van situaties van buitenaf komt. Het kan ook een reactie zijn op iets wat er binnenin jezelf gebeurt. Is de oorzaak van jouw stress dan ook niet meteen aan te wijzen? 

Ga dan eens op zoek in jezelf. Ben je bijvoorbeeld perfectionistisch, resultaatgedreven, slecht in plannen of heb je moeite met grenzen aangeven? Dan kun je sommige stressoren van binnenuit aanpakken. 

Stap 2. Een anti-stressalertsysteem aanleren 

Om stress te kunnen aanpakken, moet je het kunnen herkennen. Daarom moet je je lichaam en mentale gemoedstoestand leren kennen, zowel in stressvolle als in ‘normale’ situaties. Daarom raad ik je aan om op regelmatige tijdstippen even bij jezelf ‘in te checken’: ga zitten of liggen en breng de aandacht naar je lichaam en wat daar allemaal gaande is.

Vragen die je jezelf kunt stellen:

• Hoe zit het met de spanning op mijn schouders, mijn nek?
• Hoe zit het met mijn ademhaling?
• Hoe loopt mijn spijsvertering?
• Hoe gaat het met mijn hartritme?
• Hoe slaap ik: ben ik ‘s ochtends uitgerust?

Ook kun je een stressdagboek bijhouden, bijvoorbeeld in je notities op je gsm. Maak een lijst van je persoonlijke stresskenmerken en check deze regelmatig. Herken je patronen? Dan weet je wanneer je kan ingrijpen!

Stap 3.  Je (negatieve) gedachten even stopzetten 

Wanneer je herkent dat je in de stress schiet, is het belangrijk om je bewust te worden over je reactie: kom je in een spiraal van piekergedrag en een negatieve instelling terecht? Dit erkennen is de eerste stap om het te stoppen. 

Je kunt die negatieve gedachten niet compleet stopzetten, maar je kunt jezelf wel een pauze van ze gunnen. Laat jezelf op regelmatige tijden eens lekker niksen, zonder je daar schuldig over te voelen. Ook dagelijks een korte meditatie of visualisatie doen, helpt je meer controle te krijgen over je gedachten. 

Om je alvast op weg te helpen, heb ik voor jou deze korte meditatie gemaakt: ‘’Stop met denken.’’

Start vandaag met je stress managen en beluister hier de meditatie.

Word je stress de baas

Een eerste stap om naar een meer stressvrij leven te gaan is je persoonlijk stressgedrag te herkennen en erkennen

Om tijdelijk de druk te verminderen kan je op zoek gaan naar manieren om je te ontladen, dit zowel op fysiek, emotioneel als mentaal vlak.

Wil je op lange termijn met meer rust en balans in het leven staan, ga dan aan de slag met een coach om je stressoren te onderzoeken en in de diepte aan te pakken.

Durf naar jezelf kijken en durf toe te geven dat je soms of misschien zelfs veel stress ondervindt.

Sta daar eens bij stil.